Tividhukkhepanañcāti, satta kammāni dīpaye.

Tecattālīsa vattāni, khandhake kammasaññite;

Navādhikāni tiṃseva, khandhake tadanantare.

Evaṃ sabbāni vattāni, dvāsīteva mahesinā;

Honti khandhakavattāni, gahitāgahaṇena tu.

Pārivāsañca vattañca, samādinnassa bhikkhuno;

Ratticchedo kathaṃ vutto, vattabhedo kathaṃ bhave?

Sahavāso vināvāso, anārocanameva ca;

Pārivāsikabhikkhussa, ratticchedo ca dukkaṭaṃ.

Ekacchanne panāvāse, pakatattena bhikkhunā;

Nivāso dakapātena, ukkhittassa nivārito.

Pārivāsikabhikkhussa, antoyeva na labbhati;

Iccevaṃ pana niddiṭṭhaṃ, mahāpaccariyaṃ pana.

‘‘Avisesena niddiṭṭhaṃ, mahāaṭṭhakathādisu;

Ubhinnaṃ dakapātena, nivāso vārito’’ti hi.

Abhikkhuke panāvāse, anāvāsepi katthaci;

Vippavāsaṃ vasantassa, ratticchedo ca dukkaṭaṃ.

Pārivāsikabhikkhussa, bhikkhuṃ disvāna taṅkhaṇe;

Nārocentassa cetassa, ratticchedo ca dukkaṭaṃ.

Kātuṃ tattheva ca ṭhatvā, uposathapavāraṇaṃ.

Oṇojanaṃ tathā bhattaṃ, labhate pañcime pana.

Pārivāsikakkhandhakakathā.

Samathakkhandhakakathā

Vivādādhāratā cānu-vādādhikaraṇampi ca;

Āpattādhāratā ceva, kiccādhikaraṇampi ca.

Etāni pana cattāri, vuttāni ca mahesinā;

Bhedakārakavatthūni, vivādo tattha nissito.

Vipattiyo catassova, anuvādo upāgato;

Āpattādhāratā nāma, satta āpattiyo matā.

Saṅghakiccāni nissāya, kiccādhikaraṇaṃ siyā;

Etesaṃ tu catunnampi, samattā samathā matā.

Sammukhā sati cāmūḷho, paṭiññāvinayopi ca;

Tassapāpiyasī ceva, tathā yebhuyyasīpi ca.

Tiṇavatthārako ceva, sattamo vinayo mato;

Sattime samathā vuttā, buddhenādiccabandhunā.

Vivādo sammati dvīhi, anuvādo catūhi ca;

Āpatti pana tīheva, kiccamekena sammati.

Chaṭṭhena paṭhamenāpi, vivādo ettha sammati;

Sammukhāvinayādīhi, anupubbena tīhipi.

Sammukhena paṭiññāya, tiṇavatthārakena ca.

Āpattūpasamaṃ yāti, tīheva samathehi sā;

Sammukhāvinayeneva, kiccamekena sammati.

Gūḷhena vivaṭenāpi, kaṇṇajappena vā pana.

Alajjussade gūḷhena, vivaṭeneva lajjisu;

Bālesu kaṇṇajappena, salākaṃ gāhaye budho.

Lajjī alajjī bāloti, kena sakkā vijānituṃ?

Sakena kammunāyeva, tena sakkā vijānituṃ.

Āpajjati ca sañcicca, āpattiṃ parigūhati;

Chandādiagatiṃ yāti, alajjī ediso siyā.

Nāpajjati ca sañcicca, āpattiṃ na ca gūhati;

Na gacchatigatiñcāpi, ediso lajji puggalo.

Duccintito ca dubbhāsī, tathā dukkaṭakāriko;

Ediso pana ‘‘bālo’’ti, lakkhaṇeneva ñāyati.

Tidhā salākagāhena, bahukā dhammavādino;

Yebhuyyasikakammena, kattabbanti jinobravi.

Alajjī sānuvādo ca, asucī kammato ca yo;

Tassapāpiyasīkamma-yoggo so hoti puggalo.

Bhaṇḍane kalahe jāte, vivādasmiṃ anappake;

Bahuassāmaṇe ciṇṇe, anaggepi ca bhassake.

Mūlamūlaṃ gavesantaṃ, hoti vāḷañca kakkhaḷaṃ;

Tiṇavatthārakeneva, kātabbanti pakāsitaṃ.

Na ca vāyati duggandhaṃ, vūpasammati taṅkhaṇe.

Ṭhapetvā thullavajjañca, gihīhi paṭisaṃyutaṃ;

Diṭṭhāvikammikañceva, yo ca tattha na hoti taṃ.

Sesāyāpattiyā yāva, upasampadamāḷato;

Suddho hoti nirāpatti, tiṇavatthārake tathā.

Samathakkhandhakakathā.

Khuddakavatthukkhandhakakathā

Nhāyamāno sakaṃ kāyaṃ, ugghaṃseyyassa dukkaṭaṃ.

Kāyaṃ gandhabbahatthena, kuruvindakasuttiyā;

Mallakena na ghaṃseyya, nāññamaññañca kāyato.

Akataṃ mallakaṃ nāma, gilānasseva vaṭṭati;

Kataṃ taṃ mallakaṃ nāma, sabbesampi na vaṭṭati.

Kapāliṭṭhakakhaṇḍāni, sabbassa puthupāṇikaṃ;

Gilānassāgilānassa, vatthavaṭṭi ca vaṭṭati.

Vuttā pheṇakapāsāṇa-kathalā pādaghaṃsane;

Vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā, katakaṃ na ca vaṭṭati.

Yaṃ kiñcipi alaṅkāraṃ, dhārentassapi dukkaṭaṃ;

Hoti antamaso tāla-paṇṇamattampi bhikkhuno.

Osaṇheyya sake kese, yo hatthaphaṇakena vā;

Phaṇakenapi kocchena, dukkaṭaṃ tassa niddise.

Anulomanipātatthaṃ, uddhaṃlomena bhikkhunā.

Hatthaṃ telena temetvā, puñchitabbā siroruhā;

Vaṭṭatuṇhābhitattassa, allahatthena puñchituṃ.

Ādāse udapatte vā, yattha katthaci attano;

Mukhabimbaṃ vinā hetuṃ, olokentassa dukkaṭaṃ.

‘‘Sañchaviṃ tu mukhaṃ, no’’ti, daṭṭhumābādhapaccayā;

‘‘Jiṇṇo no’’tāyusaṅkhāra-jānanatthañca vaṭṭati.

Naccaṃ vā pana gītaṃ vā, vāditaṃ vāpi bhikkhuno;

Daṭṭhuṃ vā pana sotuṃ vā, gacchato hoti dukkaṭaṃ.

Daṭṭhumantamaso mora-naccampi ca na vaṭṭati;

Sotumantamaso danta-gītampi ca na vaṭṭati.

Anāpattantarārāme, ṭhatvā suṇāti passati.

‘‘Passissāmī’’ti naccaṃ vā, gītaṃ vā pana vāditaṃ;

Vihārato vihāraṃ vā, gacchato hoti dukkaṭaṃ.

Āpattantovihārepi, uṭṭhahitvāna gacchato;

Ṭhatvā gīvaṃ pasāretvā, passatopi ca vīthiyaṃ.

Kesā dīghā na dhāreyyā, yo dhāreyyassa dukkaṭaṃ;

Dvaṅgulaṃ vā dumāsaṃ vā, tato uddhaṃ na vaṭṭati.

Nakhe nāsikalomāni, dīghāni na tu dhāraye;

Na ca vīsatimaṭṭhaṃ vā, kātuṃ vaṭṭati bhikkhuno.

Kappāpeyya visuṃ massuṃ, dāṭhikaṃ vā ṭhapeyya yo;

Saṃharāpeyya vā lomaṃ, sambādhe tassa dukkaṭaṃ.

Agilānassa aññena, chindāpentassa vā tathā.

Chindato attano aṅga-jātaṃ thullaccayaṃ siyā;

Sesaṅgachedane atta-vadhe āpatti dukkaṭaṃ.

Ahikīṭādidaṭṭhassa, tādisābādhapaccayā;

Na doso chindato aṅgaṃ, mocentassa ca lohitaṃ.

Aparissāvano maggaṃ, sace gacchati dukkaṭaṃ;

Yācamānassa vā magge, tathevādadatopi taṃ.

Na bhuñje na pive naggo, na khāde na ca sāyaye;

Na dade na ca gaṇheyya, na gaccheyyapi añjasaṃ.

Vanditabbaṃ na naggena, vandāpetabbameva vā;

Parikammaṃ na kātabbaṃ, na naggena ca kāraye.

Parikamme paṭicchādī, tisso jantāgharādikā;

Vuttā, vatthapaṭicchādī, sabbattha pana vaṭṭati.

Yattha katthaci peḷāyaṃ, bhuñjituṃ na ca vaṭṭati;

Ekato bhuñjato hoti, dukkaṭaṃ ekabhājane.

Ekamañcepi vā tesaṃ, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Na nisīdeyya saṅghāṭi-pallatthikamupāgato;

Kiñci kīḷaṃ na kīḷeyya, palitaṃ na ca gāhaye.

Bhamukāya nalāṭe vā, dāṭhikāyapi uggataṃ;

Tādisaṃ palitaṃ caññaṃ, gāhāpetumpi vaṭṭati.

Agilāno sace bhikkhu, chattaṃ dhāreyya dukkaṭaṃ;

Attano cīvarādīnaṃ, guttatthaṃ pana vaṭṭati.

Velliyaṃ tālavaṇṭañca, nivāsentassa dukkaṭaṃ.

Gahipārupanaṃ vāpi, pārupantassa dukkaṭaṃ;

Nivāsane pārupane, parimaṇḍalatā matā.

Lokāyataṃ na vāceyya, na ca taṃ pariyāpuṇe;

Na tiracchānavijjā vā, vācetabbāva bhikkhunā.

Na ca vaṭṭati dhāretuṃ, sabbā cāmaribījanī;

Na cālimpeyya dāyaṃ vā, na ca lañje mukhampi ca.

Na vahe ubhatokājaṃ, vaṭṭatantarakājakaṃ;

Sīsakkhandhakaṭolamba-bhāre doso na vijjati.

Aṭṭhaṅgulādikaṃ bhikkhu, pacchimaṃ caturaṅgulā;

Khādato dantakaṭṭhañca, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Rukkhaṃ nevābhirūheyya, kicce satipi porisaṃ;

Āpadāsu yathākāmaṃ, vaṭṭatevābhirūhituṃ.

Lasuṇaṃ na ca khādeyya, sace nākallako siyā;

Nāropetabbakaṃ buddha-vacanaṃ aññathā pana.

Khipitena ca vattabbaṃ, ‘‘jīvā’’ti, gihinā puna;

‘‘Jīvathā’’ti ca vuttena, ‘‘ciraṃ jīvā’’ti vaṭṭati.

Sāmaṇeraṃ gahaṭṭhaṃ vā, ākoṭentassa dukkaṭaṃ;

Sayane pupphasaṃkiṇṇe, na vaṭṭati nipajjituṃ.

Na ca dhāraṇiyā uṇhī, sabbā bāhiralomikā.

Aṅgarāgaṃ karontassa, dukkaṭaṃ samudīritaṃ;

Akāyabandhanassāpi, gāmaṃ pavisatopi ca.

Vinā satthañca pattañca, katakaṃ kumbhakārikaṃ.

Khuddakavatthukkhandhakakathā.

Senāsanakkhandhakakathā

Āsandiko atikkanta-pamāṇopi ca vaṭṭati;

Tathā pañcaṅgapīṭhampi, sattaṅgampi ca vaṭṭati.

Tūlonaddhā ghareyeva, mañcapīṭhā nisīdituṃ;

Sīsapādūpadhānañca, agilānassa vaṭṭati.

Santharitvā gilānassa, upadhānāni tattha ca;

Paccattharaṇakaṃ datvā, nipajjantassa vaṭṭati.

Tiriyaṃ muṭṭhiratanaṃ, hoti bimbohanaṃ mitaṃ;

Dīghato ca diyaḍḍhaṃ vā, dvihatthanti kurundiyaṃ.

Pūritā coḷapaṇṇuṇṇa-tiṇavākehi pañcahi;

Bhisiyo bhāsitā pañca, tūlānaṃ gaṇanāvasā.

Bhisitūlāni pañceva, tathā tūlāni tīṇipi;

Lomāni migapakkhīnaṃ, gabbhā bimbohanassime.

Manussalomaṃ lomesu, pupphesu bakulādikaṃ;

Suddhaṃ tamālapattañca, paṇṇesu na ca vaṭṭati.

Uṇṇādikaṃ pañcavidhañca tūlaṃ;

Mahesinā yaṃ bhisiyaṃ pavuttaṃ;

Kurundiyaṃ aṭṭhakathāya vuttaṃ.

Missaṃ tamālapattaṃ tu, sabbattha pana vaṭṭati.

Rūpaṃ tu purisitthīnaṃ, tiracchānagatassa vā;

Kārentassa karoto vā, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Jātakaṃ pana vatthuṃ vā, kārāpetuṃ parehi vā;

Mālākammaṃ latākammaṃ, sayaṃ kātumpi vaṭṭati.

Samānāsaniko nāma, dvīhi vassehi yo pana;

Vuḍḍho vā daharo vāpi, vassenekena vā pana.

Samānavasse vattabbaṃ, kiñca nāmidha vijjati;

Sattavassativassehi, pañcavasso nisīdati.

Heṭṭhā dīghāsanaṃ tiṇṇaṃ, yaṃ pahoti nisīdituṃ;

Ekamañcepi pīṭhe vā, dve nisīdanti vaṭṭati.

Ubhatobyañjanaṃ itthiṃ, ṭhapetvā paṇḍakaṃ pana;

Dīghāsane anuññātaṃ, sabbehipi nisīdituṃ.

Purimiko pacchimiko, tathevantaramuttako;

Tayo senāsanaggāhā, sambuddhena pakāsitā.

Pubbāruṇā pāṭipadassa yāva;

Punāruṇo bhijjati neva tāva;

Idañhi senāsanagāhakassa;

Khettanti vassūpagame vadanti.

Pātova gāhite añño, bhikkhu senāsane pana;

Sace yācati āgantvā, vattabbo gāhitanti so.

Saṅghikaṃ apaloketvā, gahitaṃ vassavāsikaṃ;

Antovassepi vibbhanto, labhate tatrajaṃ sace.

Gahetvā kappiyaṃ bhaṇḍaṃ, datvā tassattano pana.

Gāhitaṃ gaṇha’’iccevaṃ, vatvā gacchati so disaṃ.

Uppabbajati ce tattha, gataṭṭhāne, na labbhati;

Gahetuṃ tassa sampattaṃ, saṅghikaṃyeva taṃ siyā.

Manusse sammukhā tattha, paṭicchāpeti ce pana;

Sabbaṃ labhati sampattaṃ, vassāvāsikacīvaraṃ.

Ārāmo ca vihāro ca, vatthūni duvidhassapi;

Bhisi bimbohanaṃ mañca-pīṭhanti tatiyaṃ pana.

Lohakumbhī kaṭāhañca, bhāṇako lohavārako;

Vāsi pharasu kuddālo, kuṭhārī ca nikhādanaṃ.

Valli veḷu tiṇaṃ paṇṇaṃ, muñjapabbajameva ca;

Mattikā dārubhaṇḍañca, pañcamaṃ tu yathāha ca.

‘‘Dvīhi saṅgahitāni dve, tatiyaṃ catusaṅgahaṃ;

Catutthaṃ navakoṭṭhāsaṃ, pañcamaṃ aṭṭhadhā mataṃ.

Iti pañcahi rāsīhi, pañcanimmalalocano;

Pañcavīsavidhaṃ nātho, garubhaṇḍaṃ pakāsayi’’.

Idañhi pana saṅghassa, santakaṃ garubhaṇḍakaṃ;

Vissajjento vibhājento, bhikkhu thullaccayaṃ phuse.

Bhikkhunā garubhaṇḍaṃ tu, saṅghena hi gaṇena vā;

Vissajjitamavissaṭṭhaṃ, vibhattamavibhājitaṃ.

Purimesu hi tīsvettha, na catthāgarubhaṇḍakaṃ;

Lohakumbhī kaṭāho ca, lohabhāṇakameva ca.

Pādagaṇhanako loha-vārako bhājiyo mato.

Uddhaṃ pana tato loha-vārako garubhaṇḍakaṃ;

Bhiṅkārādīni sabbāni, garubhaṇḍāni honti hi.

Bhājetabbo ayopatto;

Tambāyothālakāpi ca;

Bhājetabbanti dīpitaṃ.

Attanā paṭiladdhaṃ taṃ, lohabhaṇḍaṃ tu kiñcipi;

Na puggalikabhogena, bhuñjitabbañhi bhikkhunā.

Kaṃsavaṭṭakalohānaṃ, bhājanānipi sabbaso;

Na puggalikabhogena, vaṭṭanti paribhuñjituṃ.

Tipubhaṇḍepi eseva, nayo ñeyyo vibhāvinā;

Na doso saṅghike atthi, gihīnaṃ santakesu vā.

Khīrapāsāṇasambhūtaṃ, garukaṃ taṭṭakādikaṃ;

Pādagaṇhanato uddhaṃ, ghaṭako garubhaṇḍako.

Siṅgisajjhumayaṃ hāra-kūṭajaṃ phalikubbhavaṃ;

Bhājanāni na vaṭṭanti, gihīnaṃ santakānipi.

Vāsi bhājaniyā khuddā, garubhaṇḍaṃ mahattarī;

Tathā pharasu vejjānaṃ, sirāvedhanakampi ca.

Kuṭhāri vāsi kuddālo, garubhaṇḍaṃ nikhādanaṃ;

Sikharampi ca teneva, gahitanti pakāsitaṃ.

Caturassamukhaṃ doṇi-mukhaṃ vaṅkampi tattha ca;

Sadaṇḍaṃ khuddakaṃ sabbaṃ, garubhaṇḍaṃ nikhādanaṃ.

Kiñci saṅghassa dinnaṃ ce, taṃ sabbaṃ garubhaṇḍakaṃ.

Nhāpitassa ca saṇḍāso, kattarī ca mahattarī;

Mahāpipphalakaṃ tunna-kārānaṃ garubhaṇḍakaṃ.

Valli saṅghassa dinnā vā, tatthajātāpi rakkhitā;

Aḍḍhabāhuppamāṇāpi, garu vettalatādikā.

Suttavākādinibbattā, rajjukā yottakāni vā;

Saṅghassa dinnakāle tu, gacchanti garubhaṇḍataṃ.

Nāḷikerassa hīre vā, vāke vā pana kenaci;

Vaṭṭetvā hi katā eka-vaṭṭāpi garubhaṇḍakaṃ.

Aṭṭhaṅgulāyato sūci-daṇḍamatto garuṃ siyā.

Chattadaṇḍasalākāyo, daṇḍo kattarayaṭṭhipi;

Pādagaṇhanakā tela-nāḷī bhājaniyā ime.

Muñjādīsupi yaṃ kiñci, muṭṭhimattaṃ garuṃ siyā;

Tālapaṇṇādimekampi, dinnaṃ vā tatthajātakaṃ.

Aṭṭhaṅgulappamāṇopi, garukaṃ rittapotthako;

Mattikā pakatī vāpi, pañcavaṇṇā sudhāpi vā.

Silesādīsu vā kiñci, dinnaṃ vā tatthajātakaṃ;

Tālapakkapamāṇaṃ tu, garubhaṇḍanti dīpitaṃ.

Valliveḷādikaṃ kiñci, arakkhitamagopitaṃ;

Garubhaṇḍaṃ na hoteva, gahetabbaṃ yathāsukhaṃ.

Rakkhitaṃ gopitaṃ vāpi, gahetabbaṃ tu gaṇhatā;

Samakaṃ atirekaṃ vā, datvā phātikameva vā.

Bhājetabbanti viññeyyaṃ, viññunā vinayaññunā.

Dārubhaṇḍepi yo koci, sūcidaṇḍappamāṇako;

Aṭṭhaṅgulāyato dāru-bhaṇḍako garubhaṇḍakaṃ.

Mahāaṭṭhakathāyaṃ tu, vibhajitvāva dassitaṃ;

Āsandikopi sattaṅgo, bhaddapīṭhañca pīṭhikā.

Pīṭhameḷakapādañca, tathāmaṇḍakavaṭṭakaṃ;

Kocchaṃ palālapīṭhañca, dhovane phalakampi ca.

Bhaṇḍikā muggaro ceva, vatthaghaṭṭanamuggaro;

Ambaṇampi ca mañjūsā, nāvā rajanadoṇikā.

Uḷuṅkopi samuggopi, karaṇḍampi kaṭacchupi;

Evamādi tu sabbampi, saṅghikaṃ garubhaṇḍakaṃ.

Sabbaṃ dārumayaṃ geha-sambhāraṃ garukaṃ mataṃ;

Bhājiyaṃ kappiyaṃ cammaṃ, akappiyamabhājiyaṃ.

Pesakārādibhaṇḍañca, kasibhaṇḍañca saṅghikaṃ.

Tathevādhārako patta-pidhānaṃ tālavaṇṭakaṃ;

Bījanī pacchi caṅkoṭaṃ, sabbā sammuñjanī garu.

Yaṃ kiñci bhūmattharaṇaṃ, yo koci kaṭasārako;

Cakkayuttakayānañca, sabbampi garubhaṇḍakaṃ.

Chattañca muṭṭhipaṇṇañca, visāṇaṃtumbabhājanaṃ;

Upāhanāraṇīdhamma-karaṇādi lahuṃ idaṃ.

Hatthidanto visāṇañca, yathāgatamatacchitaṃ;

Mañcapādādi yaṃ kiñci, bhājanīyamaniṭṭhitaṃ.

Añjanī ca salākāyo, bhājanī udapuñchanī.

Sabbaṃ kulālabhaṇḍampi, paribhogārahaṃ pana;

Pattaṅgārakaṭāhañca, dhūmadānaṃ kapallikā.

Thūpikā dīparukkho ca, cayanacchadaniṭṭhakā;

Saṅghikaṃ pana sabbampi, garubhaṇḍanti dīpitaṃ.

Patto kañcanako ceva, thālakaṃ kuṇḍikāpi ca;

Ghaṭako lohabhaṇḍepi, kuṇḍikāpi ca bhājiyā.

Garunā garubhaṇḍañca, thāvarena ca thāvaraṃ;

Saṅghassa parivattetvā, gaṇhituṃ pana vaṭṭati.

Adhotena ca pādena, nakkame sayanāsanaṃ;

Allapādena vā bhikkhu, tatheva saupāhano.

Bhūmiyā niṭṭhubhantassa, parikammakatāya vā;

Parikammakataṃ bhittiṃ, apassentassa dukkaṭaṃ.

Parikammakataṃ bhūmiṃ, saṅghikaṃ mañcapīṭhakaṃ;

Attano santakeneva, pattharitvāna kenaci.

Nipajjitabbaṃ, sahasā, tassa niddāyato yadi;

Sarīrāvayavo koci, mañcaṃ phusati dukkaṭaṃ.

Talena hatthapādānaṃ, vaṭṭatakkamituṃ pana.

Sahassagghanako koci, piṇḍapāto sacīvaro;

Patto avassikaṃ bhikkhuṃ, likhitvā ṭhapitopi ca.

Tādiso piṇḍapātova, saṭṭhivassānamaccaye;

Uppanno saṭṭhivassassa, ṭhitikāya dade budho.

Gahetuṃ labhati taṃ pacchā, sāmaṇerassa pāḷiyā.

Sampuṇṇavīsavasso yo, sve uddesaṃ labhissati;

Ajja so upasampanno, atītā ṭhitikā siyā.

Sace pana salākā tu, laddhā bhattaṃ na taṃdine;

Laddhaṃ, punadine tassa, gāhetabbaṃ, na saṃsayo.

Uttaruttaribhaṅgassa, bhattassekacarassa hi;

Visuñhi ṭhitikā katvā, dātabbā tu salākikā.

Bhattameva sace laddhaṃ, na panuttaribhaṅgakaṃ;

Laddhamuttaribhaṅgaṃ vā, na laddhaṃ bhattameva vā.

Yena yena hi yaṃ yaṃ tu, na laddhaṃ, tassa tassa ca;

Taṃ taṃ punadine cāpi, gāhetabbanti dīpitaṃ.

Saṅghuddesādikaṃ bhattaṃ, idaṃ sattavidhampi ca;

Āgantukādibhattañca, catubbidhamudīritaṃ.

Vihāravārabhattañca, niccañca kuṭibhattakaṃ;

Pannarasavidhaṃ bhattaṃ, uddiṭṭhaṃ sabbamevidha.

Pāḷimaṭṭhakathañceva, oloketvā punappunaṃ;

Saṅghike paccaye sammā, vibhajeyya vicakkhaṇo.

Senāsanakkhandhakakathā.

Vattakkhandhakakathā

Āgantukāvāsikapiṇḍacārī-;

Vattāni bhatte gamikassa jantā-;

Ghare tathā vaccakuṭippavese.

Vihārivattānipi sabbasova;

Vattāni vuttāni catuddaseva;

Visuddhacittena vināyakena.

Āgantukena ārāmaṃ, pavisantena bhikkhunā;

Chattaṃ panāpanetabbaṃ, muñcitabbā upāhanā.

Oguṇṭhanaṃ na kātabbaṃ, sīse cīvarameva vā;

Na hi tena ca dhotabbā, pādā pānīyavārinā.

Vanditabbāva pucchitvā, vihāre vuḍḍhabhikkhuno;

Kāle senāsanaṃ tena, pucchitabbañca bhikkhunā.

Vaccaṭṭhānañca passāva-ṭṭhānaṃ pānīyameva ca;

Paribhojanīyaṃ saṅgha-katikaṃ gocarādikaṃ.

Vuḍḍhamāgantukaṃ disvā, bhikkhunāvāsikenapi;

Pattaṃ paṭiggahetabbaṃ, paccuggantvāna cīvaraṃ.

Āsanaṃ paññapetabbaṃ, tassa pādodakampi ca;

Upanikkhipitabbañca, pucchitabbañca vārinā.

Vandeyyo paññapetabbaṃ, tassa senāsanampi ca;

Ajjhāvutthamavutthaṃ vā, gocarāgocarampi ca.

Vaccaṭṭhānañca passāva-ṭṭhānaṃ sekkhakulāni ca;

Pavese nikkhame kālo, vattabbo pāniyādikaṃ.

Sace so navako hoti;

Āgatāgantuko yathā;

Sabbamāvāsibhikkhunā.

Iccevaṃ pana vattabbaṃ, deyyaṃ senāsanampi ca.

Dārumattikabhaṇḍāni, gantukāmena bhikkhunā;

Gantabbaṃ paṭisāmetvā, thaketvāvasathampi ca.

Āpucchitvāpi gantabbaṃ, bhikkhunā sayanāsanaṃ;

Pucchitabbe asantepi, gopetvā vāpi sādhukaṃ.

Sahasā pavise nāpi, sahasā na ca nikkhame;

Nātidūre naccāsanne, ṭhātabbaṃ piṇḍacārinā.

Vāmahatthena saṅghāṭiṃ, uccāretvātha bhājanaṃ;

Dakkhiṇena paṇāmetvā, bhikkhaṃ gaṇheyya paṇḍito.

Sūpaṃ vā dātukāmāti, sallakkheyya muhuttakaṃ;

Olokeyyantarā bhikkhu, na bhikkhādāyikāmukhaṃ.

Pānīyādi panāneyyaṃ, bhikkhunāraññakenapi;

Nakkhattaṃ tena yogo ca, jānitabbā disāpi ca.

Vaccapassāvatitthāni, bhavanti paṭipāṭiyā;

Karontassa yathāvuḍḍhaṃ, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Sahasā ubbhajitvā vā, na ca vaccakuṭiṃ vise;

Ukkāsitvā bahi ṭhatvā, pavise saṇikaṃ pana.

Vaccaṃ na nitthunantena, kātabbaṃ pana bhikkhunā;

Khādato dantakaṭṭhaṃ vā, karoto hoti dukkaṭaṃ.

Vaccaṃ pana na kātabbaṃ, bahiddhā vaccadoṇiyā;

Passāvopi na kātabbo, bahi passāvadoṇiyā.

Kharena nāvalekheyya, na kaṭṭhaṃ vaccakūpake;

Chaḍḍeyya na ca pāteyya, kheḷaṃ passāvadoṇiyā.

Paṭicchādeyya tattheva, ṭhatvā nikkhamane pana.

Tassa dukkaṭamuddiṭṭhaṃ, muninā mohanāsinā.

Sasaddaṃ nācametabbaṃ, katvā capu capūti ca;

Ācamitvā sarāvepi, sesetabbaṃ na tūdakaṃ.

Ūhatampi adhovitvā, nikkhamantassa dukkaṭaṃ;

Uklāpāpi sace honti, sodhetabbaṃ asesato.

Avalekhanakaṭṭhena, pūro ce pīṭharo pana;

Chaḍḍeyya kumbhi rittā ce, kumbhiṃ pūreyya vārinā.

Anajjhiṭṭho hi vuḍḍhena, pātimokkhaṃ na uddise;

Dhammaṃ na ca bhaṇe, pañhaṃ, na puccheyya na vissaje.

Āpucchitvā kathentassa, vuḍḍhaṃ vuḍḍhatarāgame;

Puna āpucchane kiccaṃ, natthīti paridīpitaṃ.

Vuḍḍhenekavihārasmiṃ, saddhiṃ viharatā pana;

Anāpucchā hi sajjhāyo, na kātabbo kadācipi.

Uddesopi na kātabbo, paripucchāya kā kathā;

Na ca dhammo kathetabbo, bhikkhunā dhammacakkhunā.

Na dīpo vijjhāpetabbo, kātabbo vā na ceva so;

Vātapānakavāṭāni, thakeyya vivareyya no.

Caṅkame caṅkamanto ca, vuḍḍhato parivattaye;

Tampi cīvarakaṇṇena, kāyena na ca ghaṭṭaye.

Purato neva therānaṃ, nhāyeyya na panūpari;

Uttaraṃ otarantānaṃ, dade maggaṃ, na ghaṭṭaye.

Asuddhasīlo duppañño, cittekaggaṃ na vindati.

Vikkhittacittonekaggo, saddhammaṃ na ca passati;

Apassamāno saddhammaṃ, dukkhā na parimuccati.

Tasmā hi vattaṃ pūreyya, jinaputto vicakkhaṇo;

Ovādaṃ buddhaseṭṭhassa, katvā nibbānamehiti.

Vattakkhandhakakathā.

Bhikkhunikkhandhakakathā

Attano aṅgajātaṃ vā, bhikkhussa na ca dassaye.

Bhikkhunā saha yaṃ kiñci, sampayojentiyāpi ca;

Tato bhāsantiyā bhikkhuṃ, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Na ca bhikkhuniyā dīghaṃ, dhāreyya kāyabandhanaṃ;

Teneva kāyabandhena, thanapaṭṭena vā pana.

Vilīvena ca paṭṭena, cammapaṭṭena vā tathā;

Dussapaṭṭena vā dussa-veṇiyā dussavaṭṭiyā.

Na phāsukā nametabbā, dukkaṭaṃ tu namentiyā;

Na ghaṃsāpeyya samaṇī, jaghanaṃ aṭṭhikādinā.

Hatthaṃ vā hatthakocchaṃ vā, pādaṃ vā mukhamūrukaṃ;

Koṭṭāpeti sace tassā, hoti āpatti dukkaṭaṃ.

Na mukhaṃ limpitabbaṃ tu, na cuṇṇetabbameva ca;

Manosilāya vāpatti, mukhaṃ lañjantiyā siyā.

Avaṅgaṃ na ca kātabbaṃ, na kātabbaṃ visesakaṃ.

Olokanakato rāgā, oloketuṃ na vaṭṭati;

Ṭhātabbaṃ na ca sāloke, sanaccaṃ na ca kāraye.

Dukkaṭaṃ muninā vuttaṃ, gaṇikaṃ vuṭṭhapentiyā;

Suraṃ vā pana maṃsaṃ vā, paṇṇaṃ vā vikkiṇantiyā.

Vaḍḍhiṃ vāpi vaṇijjaṃ vā, payojetuṃ na vaṭṭati;

Tirīṭaṃ kañcukaṃ vāpi, yadi dhāreti dukkaṭaṃ.

Dāso vā pana dāsī vā, tathā kammakaropi vā;

Na cevupaṭṭhapetabbo, tiracchānagatopi vā.

Na ca bhikkhuniyā sabba-nīlādiṃ pana cīvaraṃ;

Dhāretabbaṃ, na dhāreyya, sabbaṃ namatakampi ca.

Purisabyañjanaṃ sabbaṃ, oloketuṃ na vaṭṭati.

Dūratova ca passitvā, bhikkhuṃ bhikkhuniyā pana;

Maggo tassa padātabbo, okkamitvāna dūrato.

Bhikkhuṃ pana ca passitvā, pattaṃ bhikkhaṃ carantiyā;

Nīharitvā tamukkujjaṃ, dassetabbaṃ tu bhikkhuno.

Saṃvellikañca kātuṃ vā, dhāretuṃ kaṭisuttakaṃ;

Utukāle anuññātaṃ, utunīnaṃ mahesinā.

Itthiposayutaṃ yānaṃ, hatthavaṭṭakameva vā;

Pāṭaṅkī ca gilānāya, vaṭṭatevābhirūhituṃ.

Garudhamme ṭhitāyāpi, mānattaṃ tu carantiyā;

Sammannitvā padātabbā, dutiyā pana bhikkhunī.

Yassā pabbajjakāle tu, gabbho vuṭṭhāti itthiyā;

Putto yadi ca tassāpi, dātabbā dutiyā tathā.

Maṇḍetumpi ure katvā, setuṃ labhati sā pana.

Ṭhapetvā sahaseyyaṃ tu, tasmiṃ dutiyikāya hi;

Purisesu yathāññesu, vattitabbaṃ tatheva ca.

Vibbhameneva sā hoti, yasmā idha abhikkhunī;

Tasmā bhikkhuniyā sikkhā-paccakkhānaṃ na vijjati.

Vibbhantāya yathā tassā, puna natthūpasampadā;

Gatāya titthāyatanaṃ, tathā natthūpasampadā.

Chedanaṃ nakhakesānaṃ, purisehi ca vandanaṃ;

Vaṇassa parikammampi, sādituṃ pana vaṭṭati.

Na vaccakuṭiyā vacco, kātabbo yāya kāyaci;

Heṭṭhāpi vivaṭe uddhaṃ, paṭicchannepi vaṭṭati.

Na ca vaṭṭati sabbattha, pallaṅkena nisīdituṃ;

Gilānāyaḍḍhapallaṅkaṃ, vaṭṭatīti pakāsitaṃ.

Atitthe naratitthe vā, nhāyituṃ na ca vaṭṭati.

Samaṇī gandhacuṇṇena, yā ca vāsitamattiyā;

Nhāyeyya paṭisote vā, tassā āpatti dukkaṭaṃ.

‘‘Tvaṃyeva paribhuñjā’’ti, paribhogatthamattano;

Dinnaṃ abhutvā aññassa, dentiyā pana dukkaṭaṃ.

Sabbaṃ paṭiggahāpetvā, bhikkhūhi paribhuñjituṃ;

Asantenupasampanne, bhikkhunīnaṃ tu vaṭṭati.

Bhikkhunikkhandhakakathā.

Iti vinayavinicchaye khandhakakathā niṭṭhitā.

Catubbidhakammakathā

Ñatti ñattidutiyañca, kammaṃ ñatticatutthakaṃ.

Apalokanakammaṃ tu, pañca ṭhānāni gacchati;

Ñattikammaṃ navaṭṭhānaṃ, dutiyaṃ satta gacchati.

Tathā ñatticatutthampi, satta ṭhānāni gacchati;

Nissāraṇañca osāro, bhaṇḍukaṃ brahmadaṇḍako.

Apalokanakammañhi, kammalakkhaṇapañcamaṃ;

Nissāraṇañca osāraṃ, samaṇuddesato vade.

Bhaṇḍukaṃ pabbajantena, channena brahmadaṇḍakaṃ;

Aññassapi ca kātabbo, tathārūpassa bhikkhuno.

Sabbo sannipatitvāna, āpucchitvāna sabbaso;

Cīvarādiparikkhāraṃ, saṅgho yaṃ deti tassa hi.

Tikkhattuṃ apaloketvā, bhikkhūnaṃ ruciyā pana;

Evaṃ saṅghassa dānaṃ tu, hoti taṃ kammalakkhaṇaṃ.

Sammuti ceva dānañca, paṭiggāho ca sattamo.

Paccukkaḍḍhanatā ceva, aṭṭhamī parikittitā;

Kammassa lakkhaṇañcāti, nava ṭhānāni ñattiyā.

Vinicchaye asampatte, therassāvinayaññuno;

Tassa nissāraṇā vuttā, yā sā nissāraṇāti hi.

Upasampadāpekkhassa, āgacchosāraṇāti sā;

Uposathavasenāpi, pavāraṇavasenapi.

‘‘Upasampadāpekkhañhi, anusāseyyaha’’nti ca.

‘‘Itthannāmamahaṃ bhikkhuṃ, puccheyyaṃ vinaya’’nti ca;

Evamādipavattā hi, edisā ñatti sammuti.

Nissaṭṭhacīvarādīnaṃ, dānaṃ ‘‘dāna’’nti vuccati;

Āpattīnaṃ paṭiggāho, ‘‘paṭiggāho’’ti vuccati.

Paccukkaḍḍhanatā nāma, pavārukkaḍḍhanā matā;

‘‘Imaṃ uposathaṃ katvā, kāle pavārayāmi’’ti.

Tiṇavatthārake sabba-paṭhamā ñatti cetarā;

Kammalakkhaṇametanti, nava ṭhānāni ñattiyā.

Ñattidutiyakammampi, satta ṭhānāni gacchati;

Nissāraṇamathosāraṃ, sammutiṃ dānameva ca.

Uddhāraṃ desanaṃ kamma-lakkhaṇaṃ pana sattamaṃ;

Pattanikkujjanādī tu, nissārosāraṇā matā.

Sammuti nāma sīmādi, sā pañcadasadhā matā;

Dānaṃ kathinavatthassa, dānaṃ matakavāsaso.

Kathinassantarubbhāro, ‘‘ubbhāro’’ti pavuccati;

Desanā kuṭivatthussa, vihārassa ca vatthuno.

Tiṇavatthārakamme ca, mohāropanatādisu;

Kammavācāvasenettha, kammalakkhaṇatā matā.

Tathā ñatticatutthampi, satta ṭhānāni gacchati.

Nissāraṇamathosāraṃ, sammutiṃ dānaniggahaṃ;

Samanubhāsanañceva, sattamaṃ kammalakkhaṇaṃ.

Sattannaṃ tajjanādīnaṃ, kammānaṃ karaṇaṃ pana;

Nissāraṇātha passaddhi, tesaṃ osāraṇā matā.

Mānattaparivāsānaṃ, dānaṃ ‘‘dāna’’nti vuccati.

Puna mūlāpaṭikkasso, ‘‘niggaho’’ti pavuccati;

Ukkhittassānuvattikā, aṭṭha yāvatatīyakā.

Ariṭṭho caṇḍakāḷī ca, ekādasa bhavantime;

Imesaṃ tu vasā ñeyyā, dasekā samanubhāsanā.

Upasampadakammañca, kammamabbhānasaññitaṃ;

Idaṃ ñatticatutthe tu, sattamaṃ kammalakkhaṇaṃ.

Apalokanakammañcā-paloketvāva kāraye;

Ñattiyā dutiyenāpi, catutthena na kāraye.

Ñattidutiyakammāni, lahukānatthi kānici;

Kātabbānapaloketvā, sabbā sammutiyo siyuṃ.

Sesāni apaloketvā, kātuṃ pana na vaṭṭati;

Yathāvuttanayeneva, tena teneva kāraye.

Catubbidhakammakathā.

Kammavipattikathā

Vatthuto ñattito ceva, anussāvanasīmato;

Parisatoti pañceva, kammadosā pakāsitā.

Kammaṃ vatthuvipannaṃ taṃ, adhammanti pavuccati.

Asammukhākaraṇīyāni, aṭṭheva ca bhavanti hi;

Pattanikkujjanañceva, pattassukkujjanampi ca.

Avandiyo tathā brahma-daṇḍo dūtūpasampadā.

Imānaṭṭha ṭhapetvāna, sesāni pana sabbaso;

Sammukhākaraṇīyāni, kammāni sugatobravi.

Ñattito pana pañceva, vipajjananayā matā;

Na parāmasati vatthuñca, saṅghaṃ puggalameva vā.

Na parāmasati ñattiṃ vā, pacchā ñattiṃ ṭhapeti vā;

Pañcahetehi kammāni, ñattitova vipajjare.

Anussāvanato pañca, kammadosā pakāsitā;

Na parāmasati vatthuṃ vā, saṅghaṃ puggalameva vā.

Hāpeti sāvanaṃ vāpi, sāvetasamayepi vā;

Evaṃ pana vipajjanti, anussāvanatopi ca.

Ekādasahi sīmāhi, sīmato kammadosatā;

Vuttā uposathe tāva, khandhake sabbaso mayā.

Catuvaggena kātabbe, kammappattā anāgatā;

Chando ca na panānīto, paṭikkosanti sammukhā.

Evaṃ tivaṅgiko doso, parisāya vasā siyā;

Āgatā kammapattā ca, chando ca na panāgato.

Sammukhā paṭisedhenti, dutiye catuvaggike;

Āgatā kammapattā ca, chandopi ca samāhaṭo.

Paṭikkosova etthatthi, tatiye catuvaggike;

Evaṃ pañcādivaggesu, saṅghesu tividhesupi.

Evaṃ dvādasadhā ettha, kammāni hi vipajjare.

Kammavipattikathā.

Sedamocanakathā

Ka.

Suṇātha nipuṇe pañhe, gūḷhatthe bhaṇato mama.

Kha.

Divāpajjati no rattiṃ, rattiṃyeva ca no divā;

Kathañca paṭiggaṇhanto, na gaṇhanto kathaṃ pana.

Ga.

Chindantassa siyāpatti, tathevāchindatopi ca;

Chādentassa tathāpatti-na chādentassa bhikkhuno.

Gha.

Kā cāpatti samāpatti-lābhinoyeva bhikkhuno;

Asamāpattilābhissa, kā ca nāmassa sā bhave.

Ṅa.

Garukaṃ bhaṇato saccaṃ, alikaṃ bhaṇato siyuṃ;

Lahuṃ saccaṃ bhaṇantassa, musā ca bhaṇato garuṃ.

Ca.

Pavisanto ca ārāmaṃ, āpajjati na nikkhamaṃ;

Nikkhamantova āpatti, na ceva pavisaṃ pana;

Cha.

Samādiyanto asamādiyanto;

Anādiyantopi ca ādiyanto;

Dento adentopi siyā sadoso;

Tathā karontopi ca no karonto.

Ja.

Āpajjati ca dhārento, adhārento tatheva ca;

Dvinnaṃ mātā pitā sāva, kathaṃ hoti? Bhaṇāhi me.

Jha.

Gaṇhāpeti paraṃ gabbhaṃ, tasmā mātāpitā ca sā.

Ña.

Gāme vā yadi vāraññe, yaṃ paresaṃ mamāyitaṃ;

Na harantova taṃ theyyā, kathaṃ pārājiko bhave;

Ṭa.

Theyyasaṃvāsako eso, liṅgasaṃvāsathenako;

Parabhaṇḍaṃ agaṇhanto, tena hoti parājito.

Ṭha.

Nāriṃ rūpavatiṃ bhikkhu, rattacitto asaññato;

Methunaṃ tāya katvāpi, na so pārājiko kathaṃ;

Ḍa.

Tāya methunasaṃyoge, katepi na bhavissati.

Ḍha.

Bahiddhā gehato bhikkhu, itthī gabbhantaraṃ gatā;

Chiddaṃ gehassa nevatthi, kathaṃ methunato cuto;

Ṇa.

Antodussakuṭiṭṭhena, mātugāmena methunaṃ;

Santhatādivaseneva, katvā hoti parājito.

Ta.

Sutte ca vinayeyeva, khandhake sānulomike;

Sabbattha nipuṇā dhīrā, ime pañhe bhaṇanti te.

Tha.

Khandhake parivāre ca, vinaye sānulomike;

Ādaro karaṇīyova, paṭubhāvaṃ panicchitā.

Sedamocanakathā.

Pakiṇṇakavinicchayakathā

Chattaṃ paṇṇamayaṃ kiñci, bahi anto ca sabbaso;

Pañcavaṇṇena suttena, sibbituṃ na ca vaṭṭati.

Ghaṭakaṃ vāḷarūpaṃ vā, lekhā daṇḍe na vaṭṭati.

Sibbituṃ ekavaṇṇena, chattaṃ suttena vaṭṭati;

Thiratthaṃ, pañcavaṇṇānaṃ, pañjaraṃ vā vinandhituṃ.

Ghaṭakaṃ vāḷarūpaṃ vā, lekhā vā pana kevalā;

Bhinditvā vāpi ghaṃsitvā, dhāretuṃ pana vaṭṭati.

Ahichattakasaṇṭhānaṃ, daṇḍabundamhi vaṭṭati;

Ukkiritvā katā lekhā, bandhanatthāya vaṭṭati.

Nānāvaṇṇehi suttehi, maṇḍanatthāya cīvaraṃ;

Samaṃ satapadādīnaṃ, sibbituṃ na ca vaṭṭati.

Veṇiṃ saṅkhalikaṃ vāpi, karoto hoti dukkaṭaṃ.

Paṭṭampi gaṇṭhipāsānaṃ, aṭṭhakoṇādikaṃvidhiṃ;

Tatthagghiyagadārūpaṃ, muggarādiṃ karonti ca.

Tattha kakkaṭakakkhīni, uṭṭhāpenti na vaṭṭati;

Suttā ca piḷakā tattha, duviññeyyāva dīpitā.

Catukoṇāva vaṭṭanti, gaṇṭhipāsakapaṭṭakā;

Kaṇṇakoṇesu suttāni, ratte chindeyya cīvare.

Sūcikammavikāraṃ vā, aññaṃ vā pana kiñcipi;

Cīvare bhikkhunā kātuṃ, kārāpetuṃ na vaṭṭati.

Yo ca pakkhipati bhikkhu cīvaraṃ;

Kañjipiṭṭhakhaliallikādisu;

Vaṇṇamaṭṭhamabhipatthayaṃ paraṃ;

Tassa natthi pana mutti dukkaṭā.

Tathā kiliṭṭhakāle ca, dhovanatthaṃ tu vaṭṭati.

Rajane pana gandhaṃ vā, telaṃ vā lākhameva vā;

Kiñci pakkhipituṃ tattha, bhikkhuno na ca vaṭṭati.

Saṅkhena maṇinā vāpi, aññenapi ca kenaci;

Cīvaraṃ na ca ghaṭṭeyya, ghaṃsitabbaṃ na doṇiyā.

Cīvaraṃ doṇiyaṃ katvā, nāpi ghaṭṭeyya muṭṭhinā;

Rattaṃ paharituṃ kiñci, hattheheva ca vaṭṭati.

Gaṇṭhike pana lekhā vā, piḷakā vā na vaṭṭati;

Kappabinduvikāro vā, pāḷikaṇṇikabhedato.

Thālakassa ca pattassa, bahi antopi vā pana;

Āraggena katā lekhā, na ca vaṭṭati kācipi.

Āropetvā bhamaṃ pattaṃ, majjitvā ce pacanti ca;

‘‘Maṇivaṇṇaṃ karissāma’’, iti kātuṃ na vaṭṭati.

Na doso koci tatthassa, kātuṃ makaradantakaṃ.

Na dhammakaraṇacchatte, lekhā kācipi vaṭṭati;

Kucchiyaṃ vā ṭhapetvā taṃ, lekhaṃ tu mukhavaṭṭiyaṃ.

Suttaṃ vā diguṇaṃ katvā, koṭṭenti ca tahiṃ tahiṃ;

Kāyabandhanasobhatthaṃ, taṃ na vaṭṭati bhikkhuno.

Dasāmukhe daḷhatthāya, dvīsu antesu vaṭṭati;

Mālākammalatākamma-cittikampi na vaṭṭati.

Akkhīni tattha dassetvā, koṭṭite pana kā kathā;

Kakkaṭakkhīni vā tattha, uṭṭhāpetuṃ na vaṭṭati.

Vikārarūpaṃ yaṃ kiñci, na vaṭṭati dasāmukhe.

Ujukaṃ macchakaṇṭaṃ vā, maṭṭhaṃ vā pana paṭṭikaṃ;

Khajjūripattakākāraṃ, katvā vaṭṭati koṭṭitaṃ.

Paṭṭikā sūkarantanti, duvidhaṃ kāyabandhanaṃ;

Rajjukā dussapaṭṭādi, sabbaṃ tassānulomikaṃ.

Murajaṃ maddavīṇañca, deḍḍubhañca kalābukaṃ;

Rajjuyo na ca vaṭṭanti, purimā dvedasā siyuṃ.

Dasā pāmaṅgasaṇṭhānā, niddiṭṭhā kāyabandhane;

Ekā dviticatasso vā, vaṭṭanti na tato paraṃ.

Ekarajjumayaṃ vuttaṃ, muninā kāyabandhanaṃ;

Tañca pāmaṅgasaṇṭhānaṃ, ekampi ca na vaṭṭati.

Rajjuke ekato katvā, bahū ekāya rajjuyā;

Nirantarañhi veṭhetvā, kataṃ vaṭṭati bandhituṃ.

Dantakaṭṭhavisāṇaṭṭhi-lohaveḷunaḷabbhavā;

Jatusaṅkhamayāsutta-phalajā vidhakā matā.

Kāyabandhanavidhepi, vikāro na ca vaṭṭati;

Tattha tattha pariccheda-lekhāmattaṃ tu vaṭṭati.

Na ca vaṭṭati bhikkhūnaṃ, añjanī janarañjanī.

Tādisaṃ pana ghaṃsitvā, veṭhetvā suttakena vā;

Vaḷañjantassa bhikkhussa, na doso koci vijjati.

Vaṭṭā vā caturassā vā, aṭṭhaṃsā vāpi añjanī;

Vaṭṭatevāti niddiṭṭhā, vaṇṇamaṭṭhā na vaṭṭati.

Nānāvaṇṇehi suttehi, cittakammaṃ na vaṭṭati.

Ekavaṇṇena suttena, sipāṭiṃ yena kenaci;

Yaṃ kiñci pana sibbetvā, vaḷañjantassa vaṭṭati.

Maṇikaṃ piḷakaṃ vāpi, pipphale ārakaṇṭake;

Ṭhapetuṃ pana yaṃ kiñci, na ca vaṭṭati bhikkhuno.

Daṇḍakepi pariccheda-lekhāmattaṃ tu vaṭṭati;

Valitvā ca nakhacchedaṃ, karontīti hi vaṭṭati.

Uttarāraṇiyaṃ vāpi, dhanuke pelladaṇḍake;

Mālākammādi yaṃ kiñci, vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati.

Saṇḍāse dantakaṭṭhānaṃ, tathā chedanavāsiyā;

Dvīsu passesu lohena, bandhituṃ pana vaṭṭati.

Tathā kattaradaṇḍepi, cittakammaṃ na vaṭṭati;

Vaṭṭalekhāva vaṭṭanti, ekā vā dvepi heṭṭhato.

Visāṇe nāḷiyaṃ vāpi, tathevāmaṇḍasārake;

Telabhājanake sabbaṃ, vaṇṇamaṭṭhaṃ tu vaṭṭati.

Pānīyassa uḷuṅkepi, doṇiyaṃ rajanassapi;

Ghaṭe phalakapīṭhepi, valayādhārakādike.

Tathā pattapidhāne ca, tālavaṇṭe ca bījane;

Pādapuñchaniyaṃ vāpi, sammuñjaniyameva ca.

Mañce bhūmatthare pīṭhe, bhisibimbohanesu ca;

Mālākammādikaṃ cittaṃ, sabbameva ca vaṭṭati.

Senāsanamanuññātaṃ, kā kathā vaṇṇamaṭṭhake.

Suvaṇṇanānāmaṇibhittibhūmiṃ;

Na kiñci ekampi nisedhanīyaṃ;

Senāsanaṃ vaṭṭati sabbameva.

Buddhaṃ dhammañca saṅghañca, na uddissa davaṃ kare;

Mūgabbatādikaṃ neva, gaṇheyya titthiyabbataṃ.

Kāyaṃ vā aṅgajātaṃ vā, ūruṃ vā na tu dassaye;

Bhikkhunīnaṃ tu tā vāpi, na siñce udakādinā.

Vassamaññattha vuṭṭho ce, bhāgamaññattha gaṇhati;

Dukkaṭaṃ puna dātabbaṃ, gīvā naṭṭhepi jajjare.

Codito so sace tehi, bhikkhūhi na dadeyyataṃ;

Dhuranikkhepane tesaṃ, bhaṇḍaggheneva kāraye.

Akappiyasamādānaṃ, karoto hoti dukkaṭaṃ;

Davā silaṃ pavijjhanto, dukkaṭā na ca muccati.

Gihīgopakadānasmiṃ, na doso koci gaṇhato;

Paricchedanayo vutto, saṅghacetiyasantake.

Yānaṃ purisasaṃyuttaṃ, hatthavaṭṭakameva vā;

Pāṭaṅkiñca gilānassa, vaṭṭatevābhirūhituṃ.

Na ca bhikkhuniyā saddhiṃ, sampayojeyya kiñcipi;

Dukkaṭaṃ bhikkhuniṃ rāgā, obhāsentassa bhikkhuno.

Bhikkhunīnaṃ have bhikkhu, pātimokkhaṃ na uddise;

Āpattiṃ vā sace tāsaṃ, paṭiggaṇheyya dukkaṭaṃ.

Attano paribhogatthaṃ, dinnamaññassa kassaci;

Paribhogamakatvāva, dadato pana dukkaṭaṃ.

Aggaṃ gahetvā dātuṃ vā, pattādīsupyayaṃ nayo.

Cammatthāro dhuvanhānaṃ, majjhadese na vaṭṭati.

Sambādhassa ca sāmantā, satthakammaṃ duvaṅgulā;

Vāritaṃ, vatthikammampi, sambādheyeva satthunā.

Paṇṇāni ajjukādīnaṃ, loṇaṃ vā uṇhayāguyā;

Pakkhipitvāna pākatthaṃ, cāletuṃ na ca vaṭṭati.

Sace parisamaññassa, upaḷāleti dukkaṭaṃ;

Tattha cādīnavaṃ tassa, vattuṃ pana ca vaṭṭati.

‘‘Makkhanaṃ gūthamuttehi, gatena nhāyituṃ viya;

Kataṃ nissāya dussīlaṃ, tayā viharatā’’ti ca.

Bhattagge yāgupāne ca, antogāme ca vīthiyaṃ;

Andhakāre anāvajjo, ekāvatto ca byāvaṭo.

Sutto khādañca bhuñjanto, vaccaṃ muttampi vā karaṃ;

Vandanā terasannaṃ tu, ayuttatthena vāritā.

Naggo anupasampanno, nānāsaṃvāsakopi ca;

Yo pacchā upasampanno, ukkhitto mātugāmako.

Ekādasa abhabbā ca, garukaṭṭhā ca pañcime;

Vandato dukkaṭaṃ vuttaṃ, bāvīsati ca puggale.

Yo pure upasampanno, nānāsaṃvāsavuḍḍhako;

Dhammavādī ca sambuddho, vandanīyā tayo ime.

Tajjanādikate ettha, caturo pana puggale;

Vandatopi anāpatti, tehi kammañca kubbato.

Diṭṭhāvikammamuddiṭṭhaṃ, tato uddhaṃ nivāraṇaṃ.

Sandiṭṭho hoti sambhatto, jīvatālapitopi ca;

Gahitattamano hoti, vissāso pañcadhā siyā.

Sīladiṭṭhivipatti ca, ācārājīvasambhavā;

Vipattiyo catassova, vuttā ādiccabandhunā.

Āpattiyo duve sīla-vipattīti pakāsitā.

Antaggāhikadiṭṭhi ca, yā diṭṭhi dasavatthukā;

Ayaṃ diṭṭhivipattīti, duvidhā diṭṭhi dīpitā.

Desanāgāminikā yā ca, pañca thullaccayādikā;

Vuttācāravipattīti, ācārakusalena sā.

Kuhanādippavatto hi, micchājīvoti dīpito;

Ājīvapaccayāpatti, chabbidhāti pakāsitā.

Kammunā laddhisīmāhi, nānāsaṃvāsakā tayo;

Ukkhitto tividho kamma-nānāsaṃvāsako mato.

Adhammavādipakkhasmiṃ, nisinnova vicintiyaṃ;

‘‘Dhammavādī panete’’ti, uppanne pana mānase.

Nānāsaṃvāsako nāma, laddhiyāyaṃ pakāsito;

Tatraṭṭho pana so dvinnaṃ, kammaṃ kopeti saṅghikaṃ.

Bahisīmāgato sīmā-nānāsaṃvāsako mato;

Nānāsaṃvāsakā evaṃ, tayo vuttā mahesinā.

Cuto anupasampanno, nānāsaṃvāsakā tayo;

Bhikkhūnekādasābhabbā, asaṃvāsā ime siyuṃ.

Saṅghe ummattakādīnaṃ, paṭikkhepo na rūhati.

Sasaṃvāsekasīmaṭṭha-pakatattassa bhikkhuno;

Vacanena paṭikkhepo, rūhatānantarassapi.

Bhikkhu āpajjatāpattiṃ, ākārehi panacchahi;

Vuttā samaṇakappā ca, pañca, pañca visuddhiyo.

Nidānaṃ puggalaṃ vatthuṃ, vidhiṃ paññattiyā pana;

Vipattāpattanāpatti, samuṭṭhānanayampi ca.

Vajjakammakriyāsaññā, cittāṇattividhiṃ pana;

Tathevaṅgavidhānañca, vedanā kusalattikaṃ.

Sikkhāpadesu yojeyya, tattha tattha yathārahaṃ.

Nidānaṃ tattha vesālī, tathā rājagahaṃ puraṃ;

Sāvatthāḷavi kosambī, sakkabhaggā pakāsitā.

Dasa vesāliyā vuttā, ekavīsaṃ giribbaje;

Satāni hi cha ūnāni, tīṇi sāvatthiyā siyuṃ.

Cha panāḷaviyaṃ vuttā, aṭṭha kosambiyaṃ katā;

Aṭṭha sakkesu paññattā, tayo bhagge pakāsitā.

Tevīsatividhā vuttā, sudinnadhaniyādayo;

Bhikkhūnaṃ pātimokkhasmiṃ, ādikammikapuggalā.

Bhikkhunīnaṃ tathā pāti-mokkhasmiṃ ādikammikā;

Thullanandādayo satta, sabbe tiṃsa bhavanti te.

Dvayaṅkuraṃ sattaphalaṃ chapupphaṃ;

Jānāti yo dvippabhavaṃ dvisākhaṃ;

Jānāti paññattimasesato so.

Iti paramamimaṃ vinicchayaṃ;

Madhurapadatthamanākulaṃ tu yo;

Paṭhati suṇati pucchate ca so;

Bhavatupālisamo vinicchaye.

Iti vinayavinicchaye pakiṇṇakavinicchayakathā samattā.

Kammaṭṭhānabhāvanāvidhānakathā

Pāmokkhe pātimokkhasmiṃ, mukhe mokkhappavesane;

Sabbadukkhakkhaye vutte, vuttamevitarattayaṃ.

Samādhiṃ puna bhāvetvā, paññāya parimuccati.

Dasānussatiyo vuttā, kasiṇā ca dasāsubhā;

Catasso appamaññāyo, tathāruppā paradvayaṃ.

Iccevaṃ pana sabbampi, cattālīsavidhaṃ siyā;

Kammaṭṭhānaṃ samuddiṭṭhaṃ, mammaṭṭhānaṃ manobhuno.

Upacārappanāto ca, jhānabhedā atikkamā;

Vaḍḍhanāvaḍḍhanā cāpi, tathārammaṇabhūmito.

Gahaṇā paccayā bhiyyo, tathā cariyānukūlato;

Viseso ayametesu, viññātabbo vibhāvinā.

Upacāravahā, sesā, tiṃsa jhānavahā matā.

Paṭhamajjhānikā tattha, asubhā kāyagatāsati;

Ānāpānañca kasiṇā, catukkajjhānikā ime.

Tikajjhānāni tissova, appamaññātha pacchimā;

Cattāropi ca āruppā, catutthajjhānikā matā.

Atikkamo dvidhā vutto, aṅgārammaṇatopi ca;

Catukkatikajhānesu, aṅgātikkamatā matā.

Catutthā appamaññāpi, aṅgātikkamato siyā;

Ārammaṇamatikkamma, āruppā pana jāyare.

Kasiṇāni dasevettha, vaḍḍhetabbāni yoginā;

Sesaṃ pana ca sabbampi, na vaḍḍhetabbameva taṃ.

Nimittārammaṇā tattha, kasiṇā ca dasāsubhā;

Kāye satānāpānañca, bāvīsati bhavantime.

Sesānussatiyo aṭṭha, saññā dhātuvavatthanaṃ;

Viññāṇaṃ nevasaññā ca, dasa dve bhāvagocarā.

Catasso appamaññāyo, dve ca āruppamānasā;

Ime dhammā viniddiṭṭhā, cha navattabbagocarā.

Devesu na pavattanti, dvādasevāti bhūmito.

Tāni dvādasa bhiyyo ca, ānāpānasatīpi ca;

Sabbaso terasa vāpi, brahmaloke na jāyare.

Ṭhapetvā caturāruppe, arūpāvacare kira;

Aññe pana na jāyanti, sabbe jāyanti mānuse.

Catutthaṃ kasiṇaṃ hitvā, kasiṇā ca dasāsubhā;

Diṭṭheneva gahetabbā, pubbabhāge bhavanti te.

Māluto diṭṭhaphuṭṭhena, sutena cettha sesakaṃ.

Ākāsakasiṇañcettha, ṭhapetvā kasiṇā nava;

Paṭhamāruppacittassa, paccayā pana jāyare.

Bhavanti hi abhiññāṇaṃ, kasiṇāni dasāpi ca;

Tissopi appamaññāyo, catutthassa tu paccayā.

Heṭṭhimaheṭṭhimāruppaṃ, parassa ca parassa ca;

Nevasaññā nirodhassa, paccayoti pakāsitā.

Sabbe sukhavihārassa, bhavanissaraṇassa ca;

Tathā bhavasukhānañca, paccayāti ca dīpitā.

Asubhā dasa viññeyyā, tathā kāyagatāsati;

Anukūlā ime rāga-caritassa visesato.

Catasso appamaññāyo, savaṇṇakasiṇā tathā;

Anukūlā ime dosa-caritassa pakāsitā.

Vitakkacaritassāpi, mohappakatinopi ca;

Ānāpānasatekāva, sappāyāti vibhāvitā.

Saññā ceva vavatthānaṃ, maraṇūpasame sati;

Paññāpakatino ete, anukūlāti dīpitā.

Ādianussaticchakkaṃ, saddhācaritavaṇṇitaṃ;

Āruppā kasiṇā sesā, dasa sabbānurūpakā.

Cariyāyānukūlaṃ tu, tesu yaṃ attano pana.

Taṃ gahetvāna medhāvī, daḷhaṃ kalyāṇamittako;

Ucchedaṃ palibodhānaṃ, katvā paṭhamameva ca.

Anurūpe vasantena, vihāre dosavajjite;

Bhāvetvā paṭhamādīni, jhānāni pana sabbaso.

Nāmarūpavavatthānaṃ, katvā kaṅkhaṃ vitīriya.

Upaklese amaggoti, dasobhāsādayo pana;

Maggo vipassanāñāṇaṃ, iti jānāti paṇḍito.

Tiṇṇaṃ tesaṃ vavatthāne, kate ettāvatā pana;

Tiṇṇaṃ pana ca saccānaṃ, vavatthānaṃ kataṃ siyā.

Udayabbayabhaṅgā ca, bhayādīnavanibbidā;

Muñcitukamyatāñāṇaṃ, paṭisaṅkhānupassanā.

Saṅkhārupekkhāñāṇañca, navamaṃ saccānulomikaṃ;

Ayaṃ ‘‘paṭipadāñāṇa-dassana’’nti pakāsitā.

Tato gotrabhucittassa, samanantarameva ca;

Santimārammaṇaṃ katvā, jāyate ñāṇadassanaṃ.

‘‘Ñāṇadassanasuddhī’’ti, idaṃ ñāṇaṃ pakāsitaṃ;

Paccavekkhaṇapariyantaṃ, phalaṃ tassānujāyate.

Teneva ca upāyena, bhāvento so punappunaṃ;

Pāpuṇāti yathā bhikkhu, sesamaggaphalāni ca.

Iccevamaccantamavecca dhammaṃ;

Viddhaṃsayitvākusalaṃ asesaṃ;

Visosayitvāna tayo bhave so;

Upeti santiṃ nirupādisesaṃ.

Viññāsakkamato vāpi, pubbāparavasena vā;

Yadi akkharabandhe vā, ayuttaṃ viya dissati.

Mayā upaparikkhitvā, katattā pana sabbaso.

Sabbassa pana lokassa, gāme sampiṇḍite viya.

Kadalīsālatālucchu-nāḷikeravanākule;

Kamaluppalasañchanna-salilāsayasobhite.

Kāverijalasampāta-paribhūtamahītale;

Iddhe sabbaṅgasampanne, maṅgale bhūtamaṅgale.

Pavarākārapākāra-parikhāparivārite;

Vihāre veṇhudāsassa, dassanīye manorame.

Tīrantaruhavātira-tarurājavirājite;

Nānādijagaṇārāme, nānārāmamanorame.

Cārupaṅkajasaṃkiṇṇa-taḷākasamalaṅkate;

Surasodakasampuṇṇa-varakūpopasobhite.

Vicitravipulaccugga-varamaṇḍapamaṇḍite;

Āvāsehi canekehi, accantamupasobhite.

Uppatena ca thūpena, bhetvāva dharaṇītalaṃ;

Jitvāvāvahasantena, kelāsasikharaṃ kharaṃ.

Saradambudasaṅkāse, dassanīye samussite;

Pasādajanane ramme, pāsāde vasatā mayā.

Vuttassa buddhasīhena, vinayassa vinicchayo;

Buddhasīhaṃ samuddissa, mama saddhivihārikaṃ.

Katoyaṃ pana bhikkhūnaṃ, hitatthāya samāsato;

Vinayassāvabodhatthaṃ, sukhenevācirena ca.

Accutaccutavikkante, kalambakulanandane;

Mahiṃ samanusāsante, āraddho ca samāpito.

Yathā siddhimayaṃ patto, antarāyaṃ vinā tathā;

Sabbe sijjhantu saṅkappā, sattānaṃ dhammasaṃyutā.

Tāva tiṭṭhatu buddhassa, sāsanaṃ kalisāsanaṃ.

Kāle sammā pavassantu, vassaṃ vassavalāhakā;

Pālayantu mahīpālā, dhammato sakalaṃ mahiṃ.

Imaṃ sārabhūtaṃ hitaṃ atthayuttaṃ;

Karontena pattaṃ mayā yaṃ tu puññaṃ;

Ayaṃ tena loko munindappayātaṃ;

Sivaṃ vītasokaṃ puraṃ pāpuṇātu.

Iti vinayavinicchaye kammaṭṭhānabhāvanāvidhānakathā

Samattā.

Iti tambapaṇṇiyena paramaveyyākaraṇena tipiṭakanayavidhikusalena paramakavijanahadayapadumavanavikasanakarena kavivaravasabhena paramaratikaravaramadhuravacanuggārena uragapurena buddhadattena racitoyaṃ vinayavinicchayo.

Vinayavinicchayo samatto.

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa